به مناسبت بازگشت همسر عزیزم ازمکه مکرمه 

بازگشت به وطن

از جمله آداب حج، مربوط به بازگشت مسافر است. همچنانکه پسندیده است، زائر قبل از عزیمت خود به دیگران اعلام کند و با آنان تودیع نماید، در بازگشت نیز حق زائر است که دیگران به دیدن او بشتابند. پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید:

«حق المُسلم علی المسلم اِذا أراد سَفَراً أن یُعلم اخوانه و حق علی اِخوانه اذا قدم أن یأتوه‌»[4]

«حق مسلمان بر گردن مسلمان این است که هر گاه قصد سفر دارد، برادرانش را مطلع سازد و بر برادران اوست که چون از سفر بازگردد به دیدنش بیایند.»

بدیهی است که در سفر حج و عمره، این دیدار ارزش معنوی و پاداش اخروی دارد، تا بدانجا که در برخی روایات به عنوان واجب از آن یاد شده است. حضرت علی بن الحسین(ع) می‌فرماید:

«ای کسانی که موفق به حج نشده‌اید، هنگامی که حاجیان می‌آیند، به استقبال آنها بشتابید و با آنان مصافحه کنید و قدرشان را بزرگ شمارید که این بر شما واجب است، تا در اجر و ثواب شریک آنان باشید.» (یا مَعشَر مَن لم یحج! استبشروا بالحاج اذا قدموا فصافحوهم و عظموهم فاِنّ ذلک یجب علیکم تشارکوهم فی الاجر).[5]

و نیز امام باقر(ع) می‌فرماید:

«زائر حج و عمره را احترام کنید که این بر شما واجب است.‌» (وَقِّرُوا الحاج والمعتمر فان ذلک واجب علیکم)[6] همچنین امام صادق(ع) به دیدار و مصافحه و معانقة حجاج بیت الله هنگامی که از گرد راه می‌رسند توصیه فرموده است:

«اگر کسی با حج گزاری که از گرد راه می‌رسد، معانقه کند، گویی حجر الاسود را استلام نموده است». (مَن عانق حاجاً بغباره کان کانما استلم الحَجَر).[7]

و نیز امام صادق(ع) از جد بزرگوار خود حضرت سید الساجدین(ع) نقل فرموده است که:

«بر ز ائر حج و عمره سبقت گیرید و مصافحه کنید، پیش از آنکه به گناه آلوده شوند»؛

(بادِرُوا بالسلام علی الحاج والمعتمر و مصافحتهم مِن قبل أن تخالطهم الذنوب).[8]

از این روایات استفاده می‌شود که زائر حرمین شریفین از مقام و منزلت والا برخوردار است؛ چرا که مهمان خداوند بزرگ بوده و یک سفر روحانی پیموده و با بذل مال و رنج تن ره توشه‌ای معنوی تحصیل کرده است و لذا زیارت او و مصافحه با او و سلام بر او، حقی است بر گردن دیگران.

بعلاوه چنانکه دیدیم، از نظر ثواب، دیدار زائر خانة خدا با همان گرد و غبار سفر به مثابة زیارت و استلام حجر و مشارکت در ثواب حج و زیارت اوست.

زائر باید خود این قدر و منزلت را بداند و بشناسد، و آن حالت معنوی را که به دست آورده، با گناه از دست ندهد و همچنین در بازگشت به وطن، صورتی را که به خانة کعبه تبرک شده و گرد منا و عرفات و بقیع و مدینه را با خود دارد و دیگران می‌خواهند بدان تبرک جویند، از سیمای زائر خانة خدا خارج نسازد. چه، ره آورد واقعی این سفر چنانکه مکرر گفته‌ایم، همانا منور شدن به نور ایمان و اتصاف به سیرت صالحین است که برای حج گزار می‌ماند و در دنیا و قبر و برزخ و آخرت او را همراهی می‌کند.
4. وسائل، ج 8، ص 337.

5. کافی، ج 4، ص 264.

6. وسائل، ج 8، ص 337.

7. وسائل، ج 8، ص 328.

8. وسائل، ج 8، ص 327.